Ombouw Plushuis uit 2015 naar balans ventilatie

Ombouw Plushuis© uit 2015 naar balansventilatie

In nieuwbouw kun je meteen in het ontwerp balansventilatie meenemen. In bestaande bouw vraagt dat wat meer "kunst- en vliegwerk" om dat slim in te passen. In deze blog gaan we in op het opwaarderen van een bestaande woning met balansventilatie en fijnstof-filtering.

Bestaande situatie

Deze klant liet in 2015 zijn huis door een projectbouwer in De Meern (Gemeente Utrecht) bouwen. 

Daarbij zijn op klantwens in plaats van Hr++ dubbel glas triple glas toegepast. Ook is meer dan in de Nederlandse bouw gebruikelijk is aandacht besteed aan luchtdicht bouwen, de eis voor de kierdichting is gesteld op Qv10 ≤ 0,25 dm3/sec * m2. Het upgraden naar gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning was een andere wens, die helaas niet doorgevoerd kon worden vanwege de seriematige bouw.

De woning is destijds met "klassieke" mechanische ventilatie (ventilatiesysteem C) opgeleverd. Dat wil zeggen dat alle natte ruimtes (WC, badkamer en keuken) 24/7 worden afgezogen door een MV-box (Mechanische Ventilatie). De verse lucht wordt door roosters in de ramen aangezogen. Dit veroorzaakte echter al snel comfortklachten doordat tocht via de roosters door het huis trok

Verbeterplan 

Plushuis heeft de situatie sterk verbeterd door met een plan te komen voor de aanleg van een retrofit balansventilatiesysteem. Balansventilatie, ook wel systeem D genoemd, zorgt voor een optimale luchtverversing op basis van vraagsturing en beperkt het energieverlies (plushuis.nu/balansventilatie). Door de warmtewisselaar in de WTW-unit (WarmetTerugWin) wordt de energie uit de afgevoerde warme lucht voor ongeveer 85% hergebruikt.

Als WTW-unit is de Orcon Ecomax 400 onze eerste keus in al onze projecten. Dit vanwege zijn vele aansluitmogelijkheden aan zijkant en bovenkant en vanwege de zeer stille en energiezuinige werking door de kanalen van ø180. Omdat de bewoner niet wilde boren in de betonnen verdiepingsvloeren en geen ventilatiekanalen in het zicht (koofjes) wilde hebben is een alternatief bedacht: Via een doorvoer in de muur van de technische ruimte wordt verse lucht in het trapgat geblazen door een WTW-unit in plaats van via aparte aanvoerkanalen per verblijfsruimte. De al aanwezige afvoerkanalen van de mechanische ventilatie blijven in gebruik voor afvoer. De tochtroosters in de woonkamer, keuken en badkamer (Buva Fitstream) zijn met isolatieschuim en luchtdichte tape dichtgemaakt:

Tochtroosters kierdicht gemaaktTochtroosters dichtgezet met luchtdichte overschilderbare tape

Door ’s nachts de ventilatieroosters van de slaapkamers open te houden en de WTW-unit iets in overdruk te laten draaien zou in theorie een voorverwarmde luchtstroom vanuit de overloop onder de deuren door ontstaan voor voldoende ventilatie van de slaapkamers.

Echter bleven na uitvoering in eerste instantie de CO2-niveau’s overdag maar vooral in de nacht te hoog (CO2 > 1500 ppm). Je wil voor een gezond binnenklimaat sowieso onder 1200 ppm CO2 blijven, maar liever nog onder de 1000. Om die waarden te halen ging de balansventilatie optoeren met geluidsoverlast tot gevolg.

Juist op dat moment bracht de firma Brink het “Multi Air Supply”-systeem op de markt: Met zogenaamde Mixfans boven elke deur kun je per ruimte CO2-gestuurd verse lucht vanaf de overloop de ruimte inzuigen. Na het installeren van deze Mixfans in de 3 slaapkamers, werkkamer en woonkamer blijven de CO2-niveau’s gedurende een etmaal overal onder de 1100 ppm (en gemiddeld over het etmaal heen rond de 800 ppm).

Brink Mixfans boven slaapkamerdeuren

Doordat op de overloop schone en vervuilde lucht samenkomen is het noodzakelijk om hier een CO2-meter op te hangen die de WTW-unit aanstuurt op een ingestelde waarde van 850 ppm CO2. De CO2-gehalten blijven na de ingreep op hele mooie waarden: 

CO2-gehaltes in diverse ruimtes Plushuis Utrecht

Energieverbruik en -besparing

De WTW-unit verbruikt in de nominale stand ca. 20 W. De filterunit PureInduct vebruikt continu ca. 5 W. 

De 5 Mixfans verbruiken samen ca. 15 W.  In totaal dus ca. 40 W. Op jaarbasis is dat ca. 350 kWh. 

 Door bijna geen verwarmde ventilatie lucht meer af te voeren naar buiten maar deze terug te winnen werd er in het eerste jaar een energiebesparing gehaald van ongeveer 20% (gemeten aan het verbruik van de warmtepomp gecorrigeerd voor gewogen graaddagen).

Bedenk dat deze besparing pas geboekt kan worden als de schil zeer kierdicht is gemaakt! We zien te veel adviezen langskomen waarbij balansventilatie in luchtlekke woningen wordt geadviseerd en waarbij wordt geroepen dat er "makkelijk" 20% energie wordt bespaard. 

Verbetering vochthuishouding

In de woonkamer bleek na het installeren van een gecombineerde CO2 / luchtvochtigheidsmeter dat de luchtvochtigheid erg hoog bleef in de keuken. Ondanks een afzuigkap met doorvoer naar buiten kwam de relatieve luchtvochtigheid niet onder de 60% met als gevolg condens op de binnenzijde van keukenramen in de ochtend en vorming van zwarte schimmel. Je zou dit normaliter oplossen door de balansventilatie meer te laten afzuigen in de keuken. Echter het ventiel stond al op het maximale debiet ingeregeld. Door het plaatsen van een kleine ontvochtiger zijn de problemen in de keuken opgelost. In de overige ruimten van het huis is de relatieve luchtvochtigheid wel netjes rond de 50% (je wil tussen de 40 en 60% blijven).

Verwijderen van fijnstof

Vanaf het begin na de bouw waren er  problemen met fijnstof en geur van houtrook in huis. Met ventilatie wordt continu lucht van buiten aangevoerd waarmee dus ook fijnstof en geur van houtstook wordt aangezogen en in alle verblijfsruimten verspreid. Omdat het stookgedrag van anderen niet te controleren valt en een stookverbod nog zeker enige jaren op zich laat wachten is gekozen voor een een Brink PureInduct. Deze filterunit is tussen de aanvoer en WTW unit geplaatst. (Opmerking: de Spiro bocht op de foto moet nog thermisch en dampdicht worden nageïsoleerd om condensvorming aan de buitenzijde te voorkomen).

Orcon Ecomax 400 WTW-unit met Brink PureInduct fijnstoffilterfijnstoffilters: links gebruikt, rechts ongebruikt

In Plushuis #1 in Ede wordt een voorloper van deze unit, de PureBlue van Itho, al sinds eind 2018 met succes toegepast. Het hart van de technologie is ontwikkeld door VFA Solutions en wordt ook in operatiekamers gebruikt. Brink heeft later deze unit iets vereenvoudigd en een flink stuk goedkoper gemaakt. 

In de PureInduct worden de fijnstofdeeltjes in de aangevoerde buitenlucht elektrostatisch geladen. Daardoor klontert het fijnstof samen tot grotere deeltjes en worden micro-organismen (virussen, bacteriën en schimmels) gedood. Het fijnstof tot PM 1,0 wordt door een papieren filter verwijderd. Daarna gaat de lucht door een koolstoffilter (die ook in recirculatie-afzuigkappen wordt gebruikt) en worden geurtjes verwijderd. Door deze extreme filtratie van de lucht kan het reguliere toevoerfilter In de WTW-unit achterwege blijven. Dit beperkt de weerstand.

Na een stookseizoen wordt het filter verwisseld, dit is uiteraard afhankelijk van de fijnstofbelasting uit de omgeving.

In deze grafiek is het fijnstofgehalte (als PM2,5 en 10) te zien dat buiten en binnen wordt gemeten:

Grafiek fijnstof binnen en buiten Plushuis Utrecht

Het fijnstof dat in huis wordt gemeten is zo laag dat het wegvalt in de bovenstaande grafiek. De concentraties PM2,5 en PM10 blijven binnen onder de 1 ppm.

Geluid

Voor elk Plushuis© geldt dat we een geluidseis hanteren in de verblijfsruimtes (dus woonkamer en slaapkamers) van maximaal 25 dBa. Ter vergelijking: Het bouwbesluit hanteert hiervoor een eis van max. 30 dBa. Dat vinden wij al sinds we in 2009 het allereerste Plushuis© ontwierpen te veel. Ook in dit project wordt voldaan aan die strengere norm. 

Investering

Globaal bedragen de kosten van aanleg (genoemde prijzen zijn consumentenadviesprijzen incl. BTW prijspeil februari 2022):

- WTW-unit: Orcon Ecomax 400: € 1440,-;

- CO2-sensor Orcon: € 220,-;

- 5 x Brink Mixfan: 5 x € 450,= € 2250,-

- Fijnstoffilter Brink PureInduct: € 1200,-;

- Geluiddemper en buizen: ca. € 200,-;

- Arbeid: eigen werk à € 0,-/uur. 

Als je in een dergelijke woning voor een "klassiek" balansventilatiesysteem had gekozen was je het bedrag dat je hier kwijt bent aan Mixfans ongeveer ook kwijt geweest aan materiaal en arbeid. 

Eindconclusie

Concluderend mag gesteld worden dat de tochtproblemen zijn verdwenen en tegelijkertijd de luchtkwaliteit qua vocht, CO2 en fijnstof aanzienlijk is verbeterd door deze aanpak. Met een goed plan én de juiste uitvoering kun je de ventilatie van vrijwel elke woning "opplussen".

Disclaimer: Voor de info in deze blog geldt net als voor alle andere info op deze website dat deze NIET door derden achter een paywall gezet mag worden of in een betaalde e-reader o.i.d. Alle copyright rust bij Plushuis©. 

Dit Plushuis© is opgenomen in onze lijst met "vernieuwbouwde" Plushuizen: www.plushuis.nu/plushuis-utrecht