De kaasschaaf hoort op de ontbijttafel

De kaasschaaf hoort op de ontbijttafel

Nederlanders staan wereldwijd bekend om hun koopmansgeest. Als we kunnen afpingelen zullen we dat niet laten. Er bestaat zelfs een bedrijf dat het de koopjesjagende Hollanders wel heel erg makkelijk maakt en zich vol trots laagsteprijsgarantie.com durft te noemen. 

“Laagsteprijsgarantie.com biedt op alle artikelen op deze website standaard de laagste prijsgarantie, ook als dit betekent dat wij er soms niet op kunnen verdienen. Wij bieden onze klanten altijd de laagste prijsgarantie en we willen onze klanten tevens een uitmuntende aankoopervaring laten beleven. Ook de specialistische websites Koop-een-tuinkas.nl, Koop-een-tuinhuisje.nl en Koop-een-partytent.nl vallen onder Laagsteprijsgarantie.com.”

Wat mij dan direct opvalt is dat niet de gebruikerservaring in de jaren (of zijn het eerder weken?) ná aankoop telt maar dus alleen het eenmalige “uitmuntende” en gelukzalige gevoel op moment van aankoop dat het je als klant gelukt is om de laagste prijs te bedingen. 

In de advieswereld staat deze Laagste Prijsgarantie kortweg als een LPGtje bekend: Het kost niks maar het is ook niks. Het wachten is op de site www.Koop-een-huis.com met dezelfde LPG.

Een huis bouwen met LPG

Bij de allergrootste aankoop in een mensenleven, nl. een eigen huis, gaat het al niet anders. Bovenaan het lijstje met de woonwensen komt te staan “Veel oppervlakte en inhoud”, veel kuubs dus. Direct daaronder “Tegen de laagste aankoop- of bouwkosten”. In geval van nieuwbouw of vernieuwbouw wordt een uitvraag naar 3 aannemers gedaan en wordt een keuze gemaakt puur op basis van meeste kuubs inhoud voor de minste euro’s. De goedkoopste aannemer met LPG “mag het gaan doen”. 

De Engelsen weten deze inkoopmethode op de juiste waarde te schatten en spreken over: “Garbage in garbage out”, of iets platter gezegd ‘shit in is shit out”.

Voeg waarde toe aan je kuubs 

En nu komt mijn pleidooi: Heb direct in het ontwerpproces oog voor de meerwaarde die bepaalde keuzes hebben voor de woonkwaliteit. En stop dus een deel van je budget in maatregelen die het woongenot gegarandeerd gaan verbeteren.  

In een oneliner samengevat: “Voeg waarde toe aan je kuubs, en geen kuubs aan je waarde”. Anders gesteld: “Denk van woonkwantiteit naar woonkwaliteit en handel daar ook naar”.

Opplussen

Onze klanten klagen wel eens dat daar waar de heren van Plushuis verschijnen de (ver)bouwkosten alleen maar worden opgeplust. Het klopt dat we bepaalde maatregelen adviseren die de (ver)bouwkosten verhogen. Maar vergeet daarbij niet dat we hierbij altijd het klantbelang voor ogen hebben. Zodat niet alleen de oplevering een feest is, maar vooral dat al die jaren erna in je Plushuis dat ook zijn. 

Ons advieswerk bestaat uit 2 hoofdonderdelen, nl. kortweg gezegd: Aandacht voor de juiste systeemkeuzen en een goede gebouwschil. Die goede gebouwschil bereiken we door direct al aan de voorkant, dus in het ontwerpproces, scherp te sturen op een hoge bouwkwaliteit. Bij de gebouwschil moet je dan denken aan veel aandacht voor een juiste detaillering, zodat de gewenste luchtdichtheid1) ook in de uitvoering daadwerkelijk gehaald kan worden zonder halsbrekende toeren uit te hoeven halen. En als die luchtdichtheid eenmaal bereikt is, wordt het ook eenvoudiger om met de juiste systeemkeuzen (denk aan ventilatie, verwarming en koeling) dat in onze ogen zo belangrijke woongenot jaarrond te bereiken met vaak veel kleinere dus goedkopere installaties.

Het komt geregeld voor dat de installateur op basis van zijn eigen warmteverliesberekening (vaak wordt VABI-Elements gebruikt) op een warmtepomp van ca. 16 kW thermisch vermogen uitkomt.  Met onze rekentool en rekening houdend met de luchtdichte gebouwschil die we met de aannemer weten te realiseren komen we voor dezelfde woning op ca. 6 tot 8 kW aan thermisch vermogen. Dit scheelt nogal wat, bijvoorbeeld doordat je maar de helft van het aantal bronnen hoeft te boren!  

Treed vooral niet buiten je leefzone 

Het Bouwbesluit stelt dat we een strook van 1 m. vanuit de buitengevels gerekend niet mee mogen rekenen bij de zogenaamde “leefzone”. 

“leefzone: gedeelte van een verblijfsgebied waarbij de ruimte gelegen binnen 1 m van een uitwendige scheidingsconstructie, binnen 0,2 m van een inwendige scheidingsconstructie en hoger gelegen dan 1,8 m boven de vloer buiten beschouwing blijft”

Feitelijk wordt daarmee dus onze netto bruikbare oppervlakte drastisch verkleind! Je koopt wel m2’s en m3’s maar je mag niet komen klagen als het langs de muren en ramen niet behaaglijk is. Eigenlijk geeft de wetgever als dringende advies: Bouw je huis rondom maar uit voorzorg 1 m. groter, maar treed vooral niet buiten je leefzone, want dat is een no-go area waar je niets te zoeken hebt. 

Kaasschaaf-methode als Nederlandse uitvinding

Wat wij nu juist met ons werk bij nieuwbouw maar ook bij renovaties doen is letterlijk elke m2 van een woning jaarrond prettig en behaaglijk maken en houden, dus van muur tot muur en van vloer tot dak. We noemen dat het “altijd lente” gevoel. Dus de leefzone wordt bij ons dan even groot als de werkelijk gebouwde ruimte, er is geen “verlies”. Deze ontwerpfilosofie doortrekkend zou je kunnen besluiten om wat van die overbodige m2 uit je ontwerp weg te snijden. 

Afgelopen jaren werden ook wij geconfronteerd met stijgende bouwprijzen. En omdat budgetten nooit oneindig zijn (gelukkig maar, dit dwingt tot scherpe keuzes die het ontwerp meestal ten goede komen!) is dan snel de verleiding om de kaasschaaf te hanteren: Over de hele linie bezuinigen. Van de altijd iets duurdere prefab houtskeletbouw wordt dan teruggegrepen op de in het werk gestapelde kalkzandsteen blokken, “lokaal knutselwerk”. De oorspronkelijke ambitie om zoveel mogelijk in biobased materialen te werken wordt losgelaten ten faveure van fossiele PIR en PUR. Er worden plastic kozijnen gekozen. En de mooie indak zonnepanelen worden toch maar weer losse opdak-panelen. In het ergste geval eindigt dit geschaaf met een we-willen-wel-maar-we-kunnen-niet-huis.

Vergeet niet dat de kaasschaaf een vinding is van een Noorse timmerman, maar dat de kaasschaaf-methode een Nederlandse uitvinding is! Net zo lang schaven aan een ontwerp totdat het door het ijs zakt. 

Wij hanteren dan liever de hakmes-methode: Door bijv. 100 m3 van je ontwerp af te halen komt er ineens zo’n 50 tot 70 k€ aan budget beschikbaar. En dan gaan opeens keuzes mogelijk worden die je niet voor mogelijk had gehouden! Dat we daarmee ver boven de bodemkwaliteit van het bouwbesluit uitstijgen is evident. Noem het de kunst van het weglaten.

Blijf ver weg van het bouwbesluit

Onlangs verzuchtte Andy Van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability TU Delft, in een item over energiezuinig koelen dat dit ook een kwestie is van goed ontwerpen. "Een goede zonwering aan de buitenkant van de ramen is helaas nog steeds niet standaard in het bouwbesluit."

Hier sluit ik me volledig bij aan. Het bouwbesluit is ooit bedoeld als vangnet voor het absolute minimum, echter in de praktijk is dit vertaald naar het hoogst nodige wat gehaald moet worden. 

Op Funda dat volledig is ingericht om de veel-kuubs-voor-je-euro’s-zoektocht te faciliteren zagen we bijvoorbeeld deze langskomen: funda.nl/koop/utrecht/app

Een appartement van meer dan 7 ton met dus geen standaard zonwering aan de buitenzijde. De zonwering die aan de binnenzijde is getekend gaat je natuurlijk niet helpen. In mijn optiek is hier iets niet goed gegaan in het ontwerpproces. 

Het wordt tijd dat Funda behalve voor de bouwkwantiteit (in €/m2) ook een kental gaat opnemen voor het woongenot. Het opnemen van de scores op de nieuwe BENG-eisen zou een goede eerste stap zijn.

Tenslotte

Samenvattend advies aan onze klanten, architecten en aannemers: De kaasschaaf hoort op de ontbijttafel, NIET op de tekentafel! 

Voeg bij het plannenmaken meer waarde toe te voegen aan je kostbare vierkante meters, en wat minder m2-s aan je woonwaarde.

Nicolaas van Everdingen, 20 juli 2020

Voetnoot:

1) Belang van luchtdicht bouwen in deze blog "Roken en blowen is goed voor u" www.plushuis.nu/luchtdicht